Rudi Keunen : Magico kiest voor een wetenschappelijke benadering in de ontwikkeling van luidsprekers. Kan u daar wat meer over vertellen? Wat voor soort wetenschap gebruikt u eigenlijk om dit soort luidsprekers te maken?
Alon Wolf : In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een luidspreker een gereedschap. Het is geen muziekinstrument. Je ziet veel opmerkingen als ‘oh, het is aluminium, wat voor soort muziekinstrument is van aluminium gemaakt.’
Dit is geen kunst, dit is een gereedschap. Het is een machine, zoals ik al eerder zei, die elektrische energie omzet in mechanische energie. Net als elk gereedschap dat de ene energie naar de andere overbrengt, moet het worden gebouwd met het concept om zo min mogelijk verliezen te introduceren en om die energie op de meest efficiënte manier over te brengen.
Het is niet anders dan bij een auto of een vliegtuig. De hoeveelheid verliezen die je opstapelt in het proces, bepaalt hoe gekleurd de luidspreker uiteindelijk zal zijn. Zie het dus als een soort vuile lens en het is jouw taak om alles zo schoon mogelijk proberen te maken. Dus wat voor licht er ook doorheen schijnt, het komt er op exact dezelfde manier uit als het de lens binnenkwam.
Daar is wetenschap voor nodig. Er is veel techniek voor nodig en er zijn veel verschillende disciplines die moeten worden aangepakt om zo’n machine te bouwen.
Alles van gebruikte materialen, resonantiecontroles, natuurlijk alle elektrische onderdelen moeten worden aangepakt om het doel van minimale vervorming te bereiken.
Plus het volgen van enkele richtlijnen van wat er in overweging wordt genomen en wat de voorkeuren van mensen zijn in termen van psycho-akoestiek. (nvdr. Psycho-akoestiek is de tak van de psychofysica die zich bezighoudt met de wetenschappelijke studie van de waarneming van geluid door het menselijk gehoorsysteem.)
HET ‘VOICEN’, HET STEMMEN VAN SPEAKERS OF HET HEBBEN VAN THEORIEËN OVER HOE DINGEN ZOUDEN MOETEN KLINKEN. IDEEËN DIE GEEN GRIP HEBBEN OP DE REALITEIT EN ER ALLEEN MAAR ZIJN OMDAT IEMAND DÈNKT DAT IETS ZO ZOU MOETEN ZIJN, IS NIET IETS WAAR WE IN GELOVEN OF WAAR WE IN GEÏNTERESSEERD ZIJN
Dus er zijn veel elementen die allemaal samen moeten komen. Vrijwel allemaal zijn ze puur wetenschappelijk.
Het ‘voicen’, het stemmen van speakers of het hebben van theorieën over hoe dingen zouden moeten klinken. Ideeën die geen grip hebben op de realiteit en er alleen maar zijn omdat iemand dènkt dat iets zo zou moeten zijn, is niet iets waar we in geloven of waar we in geïnteresseerd zijn.
Om deze doelen te bereiken, heb je natuurlijk een heel goed engineering- en ontwerpteam nodig. Je hebt hulpmiddelen nodig waarmee je elke input kan meten. Je moet de output, van elke input die je in het proces stopt, kunnen meten.
Een van de grootste problemen bij luidsprekerontwerp zijn de mogelijkheden om luidsprekers te meten. Dat is heel moeilijk. Het is zelfs onmogelijk om dat te doen in een normale omgeving. Je hebt een echovrije kamer nodig om een goed beeld te krijgen van wat luidsprekers exact doen. Maar zelfs die zijn nogal beperkt in hun bereik, afhankelijk van de grootte en de hoeveelheid metingen die je daadwerkelijk doet.
We hebben sinds kort hulpmiddelen zoals de ‘Klippel Near Field Scanner’ waarmee we luidsprekers daadwerkelijk in onze eigen omgeving kunnen meten en een duidelijk beeld kunnen krijgen van 20 Hertz tot wat we ook willen specificeren, bv 50kHz of zelfs 100kHz.
We meten dan hoe de luidspreker zich gedraagt, niet alleen op zijn as, maar ook op een afstand en in 360 graden rondom. Dit is een enorme verbetering ten opzichte van wat er vijf jaar geleden beschikbaar was.
Het verbeterde ons vermogen om luidsprekers te ontwerpen aanzienlijk en dat plaatste ons echt in een heel andere categorie wat betreft het gene dat we als einddoel konden bereiken.
Hulpmiddelen zoals een laser vibrometer, 3D-laservibrometers stellen ons nu in staat om het hele oppervlak van de behuizing te meten en te zien hoe het zich gedraagt, hoe het buigt, hoeveel geluid het toevoegt aan de algehele output.
Dat hebben we aangepakt, zodat we het niveau van de storingsgeluiden die de behuizing bijdraagt aan de algehele output, hebben kunnen verminderen.
Allemaal dingen die we een paar jaar geleden niet konden doen en die nu het hele ontwerp naar nieuwe hoogten tillen.
Nogmaals, dit waren altijd al onze doelen, maar zonder het juiste hulpmiddel, deden we veel op goed geraak en op persoonlijke smaak. Dan verval je onvermijdelijk in technieken waarbij je terugvalt met het ‘stemmen’ van je luidspreker en waarbij je veel subjectieve input in het eindresultaat stopt. Dat is niet iets is dat bevorderlijk is voor een goede luidspreker.
Rudi Keunen : Vanzelfsprekend zijn door de jaren heen ook de elektronische componenten, die u gebruikt in de scheidingsfilters, geëvolueerd. Welke ontwikkelingen hebt u daarin kunnen realiseren?
Alon Wolf : Eigenlijk, weet je, condensatoren zijn nog steeds condensatoren. Hetzelfde geldt voor spoelen en weerstanden. Dus de basis is de basis gebleven. De topologie is ook hetzelfde gebleven. We gebruiken nu al meer dan 20 jaar dezelfde elektrische crossover topologieën. En ja, natuurlijk hebben het componentniveau of de leveranciers van bepaalde componentenonderdelen veranderd. Maar eigenlijk niets ongewoons vooral niet in de S-series.
Die zijn vanzelfsprekend in de laatste 20 jaar steeds verbeterd. Zo gebruiken we in de S-series een aantal onderdelen die je ook in onze speakers van de M-serie terugvindt. We maken hiervoor gebruik van verschillende fabrikanten voor condensators oa. Duelund uit Denemarken.
HET WORDT STEEDS ‘ZOETER’, ALLE DETAILS ZIJN ER NOG STEEDS, MAAR WORDEN NU GEPRESENTEERD IN EEN BREDER, VOLLER SPECTRUM.
Rudi Keunen : Het is uw doel een luidspreker te maken die niets toevoegt. Wat is, in uw persoonlijke gevoel, de evolutie geweest die u de laatste 3 tot 5 jaar met de Magico luidsprekers gerealiseerd heeft. Waar hebt u in de afgelopen 5 jaar het meeste verschil kunnen maken?
Alon Wolf : Dat is een goede vraag, want wat gebeurt er wanneer je effectief de hoeveelheid vervorming die een luidspreker genereert reduceert. Een andere manier om erover na te denken is het verlagen van de ruisvloer van de luidsprekers. Je begint de harmonischen beter te horen.
En wat betekent dat eigenlijk? Het is niet zo dat je de harmonischen zelf beter hoort, maar de instrumenten beginnen betere harmonische enveloppen om zich heen te ontwikkelen.
Het wordt steeds ‘zoeter’, alle details zijn er nog steeds, maar worden nu gepresenteerd in een breder, voller spectrum.
Al deze enveloppen, harmonische enveloppen, zijn erg laag in volume output. Je moet dus een heel stil systeem hebben om dat te kunnen horen. Maar het is verbazingwekkend hoe mooi plotseling die vroege cd’s worden, die nauwelijks te beluisteren waren, als je daadwerkelijk het volledige signaal hoort zoals het oorspronkelijk werd opgenomen.
Dus dat is wat ik steeds meer hoor.
Ik sta hier in een nauwere verbinding met het echte evenement, de luidsprekers klinken aangenamer. Als ik aangenamer zeg, is dat een gevaarlijk woord, omdat dat ook van toepassing kan zijn op kleuring. Maar dit is echte ‘sweetness’, die uit het signaal van de instrumenten zelf komt. Zonder extra kleuring of vervorming die de luidspreker gewild of ongewild kan toevoegen.
Veel mensen spreken over ‘warme luidsprekers’, maar wat ze eigenlijk bedoelen is dat het gekleurde luidsprekers zijn. Luidsprekers die het geluid als een gezellige deken om je heen draperen. Dat voelt misschien gezellig aan, maar dit is niet écht een warmer klinkende luidspreker.
Het is een volledig ander concept wanneer het geluid, nogmaals ik wil niet zeggen warm, maar als je dichter bij de manier komt waarop deze instrumenten daadwerkelijk zijn opgenomen en de manier waarop instrumenten daadwerkelijk klinken.
Die ervaring wordt dan véél meer, véél rijker.
Rudi Keunen : Hoe zou u zeggen dat Magico’s luidsprekers presteren wanneer je ze verbindt met enerzijds een klasse D-versterker of anderzijds een zuiver analoge lampenversterker?
Alon Wolf : Mensen houden van wat ze leuk vinden. Dus een ander type versterker zal niet noodzakelijk de prestatie van de luidsprekers beïnvloeden. Vanzelfsprekend zal het gebruik van andere elektronica je de verschillen beter laten horen. Misschien zal je daardoor ook een betere beslissing kunnen nemen over wat je echte voorkeuren eigenlijk zijn.
Maar ja, ik denk niet dat dat anders is dan voor alle andere luidsprekers die op de markt zijn.
Rudi Keunen : Wat is uw persoonlijke voorkeur in type versterker?
Alon Wolf : Ik vind veel verschillende dingen leuk, dus ik heb geen specifieke voorkeur. Maar je weet dat er veel goede elektronica is en als ze goed zijn, zijn ze goed. Ze zijn allemaal anders, ze hebben allemaal hun eigen sterke en zwakke punten.
De opstelling die je hier vandaag ziet, is een andere dan die we in Parijs gebruikt hebben. Dus ik heb niet per se een specifieke voorkeur, maar nogmaals, ik zou waarschijnlijk geen single ended lampenversterker gebruiken op deze luidsprekers. Niet omdat het niet goed zou klinken. Ik weet zeker dat het geweldig zou klinken en heb er eigenlijk een paar gehoord die echt verbazingwekkend indrukwekkend waren. Maar op een heel specifiek gebied, op een manier die niet mijn… Ja, ik zou dat graag willen hebben, maar ik wil ook veel andere dingen hebben die ik niet zou krijgen met zo’n versterker.
Maar al het andere is goed en zolang het niet gekleurd is, vind ik het oké.
MAGICO’S KUNNEN ZEER ONTHULLEND ZIJN, PLOTS KAN JE HOREN WAT ER VOORDIEN NIET WAS. DAT IS WAT WIJ VOORNAMELIJK DOEN, DENK IK.
Rudi Keunen : Ik ben een Hi-Fi-liefhebber. Ik heb in de loop van de jaren verschillende luidsprekersystemen gehad. Wat zou voor mij de reden zijn om een Magico S5 te kopen?
Alon Wolf : Het is heel gemakkelijk om te demonstreren waarom, technisch gezien, ze zo goed zijn als het op dit ogenblik technisch mogelijk is.
Het is echter niet zo dat deze luidsprekers automatisch je voorkeur zullen zijn. Sommige mensen geven de voorkeur aan gekleurde luidsprekers en dat is perfect in orde.
Maar het zou moeilijk zijn om… Ik zou denken dat de vraag zou zijn: Waarom zou je een ‘gekleurde’ luidspreker willen hebben? Waarom zou je niet alles willen horen wat op die dure LP staat die je zojuist hebt gekocht? Wat zou daarvoor de filosofische reden kunnen zijn?
Er kunnen hierop heel wat antwoorden zijn, maar veel ervan heeft ook te maken met je huidige opstelling, de apparatuur die je nu gebruikt.
Magico’s kunnen zeer onthullend zijn, plots kan je horen wat er voordien niet was.
Dat is wat wij voornamelijk doen, denk ik.
Dus wanneer je op zoek bent naar High Fidelity, zoals de naam al suggereert, denk ik dat ik je gemakkelijk en objectief kan uitleggen waarom deze luidsprekers niet beter kunnen zijn dan ze nu zijn.
Rudi Keunen : Vertrekkend van vandaag, wat is het pad dat u de volgende 5 jaar zou willen bewandelen?
Alon Wolf : Ik weet het niet.
Rudi Keunen : U weet het niet?
Alon Wolf : De Magico’s zijn zo goed, als ik ze vandaag kan maken. Wanneer ik morgen in een wetenschappelijke magazine lees dat er een nieuw materiaal beschikbaar is dat beter is of meer kan dan wat we vandaag tot onze beschikking hebben, dan zullen we dat zeker onderzoeken.
Dit is wat we doen. We kijken rond, maar we zoeken niet naar oplossingen uit onze eigen industrie. Die is trouwens helemaal niet innovatief, maar oké.
Er zijn veel dingen die de hele tijd gebeuren en sommige van die dingen gebruiken we. Bijvoorbeeld in de nieuwe M- en S-series, gebruiken we nu een speciaal ontwikkelde ‘schuimrand’. Schuim is iets dat we in onze industrie hadden laten vallen omdat het op termijn gewoon desintegreert. Maar deze houder, die als enige taak heeft de conus op zijn plaats te houden, beperkt ook de beweging van de spoel. Dat is geen goede zaak, maar je moet ièts hebben dat de conus op zijn plaats houdt, anders zou het niet werken. Dus schuim was het dichtst bij niets en dat hebben speciaal behandeld waardoor onze conus met een ongelofelijke snelheid kan bewegen. Eigenlijk lijkt het alsof hij in open lucht opgehangen is.
Weet je, mensen zijn altijd een beetje nostalgisch. Ze herinneren zich nog hoe magisch hun oude drivers klonken en blah blah blah. Veel daarvan is gewoon nostalgie, maar een deel ervan is toch ook waar. We hebben nu ontdekt dat de houder rondom de conus je een veel hogere compliantie en bewegingsvrijheid geeft wanneer deze van schuim gemaakt is. Dat zal zich vertalen in een betere frequentierespons, in een stijlere responscurve, een betere attack en decay.
Ik weet het niet meer nauwkeurig, het was misschien 3, 4 jaar geleden dat we een schuimmateriaal ontdekten met een houdbaarheid van 30 jaar. En het werd gebruikt in militaire toepassingen en in de ruimtevaart. Het bedrijf dat dit maakte lag amper een paar afritten verder op de snelweg dan waar wij onze fabriek hadden.
We begonnen met ze te praten en wat tests uit te voeren en we realiseerden ons dat het zó goed was dat we het als houder konden gebruiken. Dus nu gebruiken we schuimhouders van dat materiaal voor de conussen in onze nieuwe drivers.
Dit is slechts één voorbeeld, ik kan eindeloos doorgaan.
Grafeen: we waren het eerste luidsprekerbedrijf om dit te gebruiken. En ik denk nog steeds dat we waarschijnlijk de enigen zijn die daadwerkelijk grafeen gebruiken en het is één van de eerste commercieel toepasselijke functies van grafeen. We gebruiken grafeen nu al 15 jaar, denk ik.
Dingen van die aard hebben ons echt geholpen om dit punt te bereiken. Dus we leren steeds meer over die dingen terwijl we steeds verder gaan. Ik kan hier niet zitten en je vertellen waar ik over vijf jaar wil zijn, omdat ik het ècht niet weet.
Rudi Keunen : Kan ik het op deze manier zeggen? Boldly go where no one has gone before?
Alon Wolf : Absoluut, niet op de golf rijden maar de golf maken, ja, ja.
Rudi Keunen : Is het juist wanneer ik stel dat dit geen luidsprekers zijn die je koopt als een beginnende gebruiker?
Alon Wolf : Ja, dit is iets waar je in groeit. Omdat je eigenlijk een graad van verfijning nodig hebt.
Alhoewel verrassend genoeg zijn er mensen het soms meteen snappen, weet je. Maar ja, vaak duurt het even om eraan te wennen vooral als mensen iets horen dat geen typische kleuring heeft zoals ze gewend zijn.
Eén van de grappigste anekdotes was tijdens onze presentatie vorige week in Parijs.
Iemand kwam samen met zijn echtgenote luisteren. Ze zaten daar en luisterden zeer aandachtig. Ik kon zien dat ze zich echt concentreerden.
Aan het einde stelde haar man een paar vragen en toen vroeg de dame ‘mag ik een opmerking maken?’ Ik zei natuurlijk en zij zei ‘ Het was heel verontrustend voor mij. Niets is geaard, het geluidsbeeld, het geluid is zo groot en breed en diep.’
Dat was een goede opmerking en ééntje die je graag hoort, maar deze dame was gewoon om te luisteren naar luidsprekers waar het geluid aan vast zat, waarmee ik letterlijk bedoel dat het geluid op de vloer lag. En nu ,zei ze, is het alsof het helemaal niet geaard is. Ze vond zelfs de woorden niet om haar gevoelens exact uit te drukken.
Het kan dus een educatief iets zijn wanneer iemand dit hoort dit. En voor haar was het goed, weet je. Het was grappig, het duurde even voordat ik begreep waar ze het over had en om volledig te begrijpen wat ze precies bedoelde. Nochtans hadden ze thuis een mooi Hi-Fi systeem. Ze hadden dan geen Magico speakers, maar ze hadden wel speakers van een heel bekend en prijzig merk. Maar zij was gewend dat het geluid op de speaker bleef staan en dat was wat ze ook nu verwachtte te horen.
Daarna heb ik samen met Frank Vermeylen genoten van de favoriete muziek van Alon Wolf.
onder andere:
Kari Bremnes met ‘Det kunne skjed’
Het Oscar Peterson trio met ‘You Look Good to Me’
‘Dindirindin’ van het Calmus Ensemble
En tot slot ‘2049’ uit de soundtrack van ‘Bladerunner 2049’ van Hans Zimmer en Benjamin Wallfisch.
In deel 2 van dit interview, ga ik verder in op onze wederzijdse beleving van deze muziek en deelt Alon Wolf nog andere technisch interessante weetjes.
Frank Vermeylen – Very Fine Solutions, de invoerder van Magico, gaat er ook dieper in op ‘De Perfectie van Wetenschap, Wiskunde en Fysica in Geluid’.
We danken AudioXperience voor de uitnodiging en het hartelijke ontvangst in hun mooie showroom.
